Menu
ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ
Επιστημονικά Υπεύθυνοι Καθηγητές
Χρούσος Π. Γεώργιος
Δαρβίρη Χριστίνα
Ερευνητής
Πρωτογέρου Αθανάσιος
Επιστημονική Ομάδα
Σολδάτος Παναγιώτης
Νασοθύμιου Ευθυμία
Παπαδάκη Λεμονιά
Κρανιώτου Χριστίνα
Άλλοι Επιστήμονες του Στρες
Βασιλοπούλου Ελένη
Καραντζή Ευαγγελία
Κώνστα Αγγελική
Λιναρδάτου Αικατερίνη
Μίχου Μαρία
ΤΙ ΚΑΝΑΜΕ
Εφαρμόσαμε ένα παρεμβατικό πρόγραμμα διαχείρισης του στρες για αλλαγή του τρόπου ζωής, διάρκειας 8 εβδομάδων, σε προ-υπερτασικά και υπερτασικά άτομα στην κοινότητα, στην περιοχή της Αττικής στην Ελλάδα.
Ο κύριος σκοπός του προγράμματος ήταν:
Επιμέρους στόχοι ήταν:
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΚΑΝΑΜΕ
Η αρτηριακή υπέρταση (ΑΥ) είναι ο σημαντικότερος τροποποιήσιμος αιτιολογικός παράγοντας καρδιαγγειακών νοσημάτων αλλά και σημαντικός παράγοντας εμφάνισης νεφρικής ή/και εγκεφαλικής βλάβης ή δυσλειτουργίας (1,2).
Υπολογίζεται ότι περίπου πάνω από το 1/4 του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού έχει ΑΥ (μικρή υπεροχή των ανδρών έναντι των γυναικών), λόγος που αναμένεται να αυξηθεί κατά 60% μέχρι το 2025 (3). Η ΑΥ ευθύνεται για 7.6 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους παγκοσμίως (περίπου το 13,5% αυτών) και για 92 εκατομμύρια χρόνια χαμένης ζωής λόγω αναπηρίας (6% του συνόλου) (4). Περίπου το 54% των εγκεφαλικών και το 47% της στεφανιαίας νόσου οφείλονται στην ΑΥ, ενώ τα άτομα που πλήττονται συνήθως είναι ηλικίας 45-69 ετών και κυρίως άτομα χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου (4). Στην Ελλάδα, η ετήσια επίπτωση της ΑΥ υπολογίζεται σε 2,86 ανά 100 άτομα και 2,68 ανά 100 άτομα για άνδρες και γυναίκες αντίστοιχα (5). Ανησυχητικός είναι ο επιπολασμός όπου περίπου το 1/3 των ενήλικων ανδρών και το 1/4 των ενήλικων γυναικών στην Ελλάδα πάσχουν από ΑΥ (6,7). Ανάμεσα στα υπερτασικά άτομα, το 54,4-60,2% γνωρίζει για την πάθησή του, ενώ μόλις το 15,2-32,8% ελέγχει αποτελεσματικά την ΑΠ, γεγονός που επιτείνει την ανάγκη για αποτελεσματικότερη πρόληψη και θεραπεία αυτής (6,7).
Η αρτηριακή υπέρταση διακρίνεται σε ιδιοπαθή ή πρωτοπαθή (95%) και δευτεροπαθή (5%). Η ιδιοπαθής υπέρταση είναι άγνωστης αιτιολογίας, ενώ η «δευτεροπαθής» υπέρταση σχετίζεται με συγκεκριμένο νόσημα. Οι παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση διοπαθούς ΑΥ είναι η ηλικία, το φύλο, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, το οικογενειακό ιστορικό ΑΥ, η δίαιτα υψηλή σε αλάτι ή κορεσμένα λίπη, η έλλειψη άσκησης, η κακή φυσική κατάσταση (8-20). Το στρες έχει επίσης σημαντική συσχέτιση με την εμφάνιση υψηλής αρτηριακής πίεσης.
Σε όλους τους ως άνω παράγοντες γίνεται εμφανής ο ρόλος του τρόπου ζωής και των επιλογών σε επίπεδο συμπεριφοράς, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τη σημασία της πρόληψης, της έγκαιρης παρέμβασης και της δυνατότητας που παρέχεται στις υπηρεσίες υγείας να συμβάλλουν ουσιαστικά στην πρόληψη και τον έλεγχο της υπέρτασης μέσα από παρεμβάσεις που εστιάζουν στην ρίζα του προβλήματος,
Η ιατροκεντρική προσέγγιση που έχει επικρατήσει στην πλειοψηφία των συστημάτων υγείας στο δυτικό κόσμο, έχει οδηγήσει στην υιοθέτηση της φαρμακευτικής θεραπείας της υπέρτασης, ακόμα και σε περιπτώσεις ήπιας μορφή της, πάρα πολύ συχνά χωρίς να δύναται στον υπερτασικό το χρονικό παράθυρο και η δυνατότητα αλλαγής τρόπους χωής που μπορεί να συμβάλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Σε κάθε περίπτωση, η φαρμακευτική θεραπεία και δη αυτή που αποκτά χρόνιο χαρακτήρα ενέχει σημαντικό οικονομικό κόστος και ταυτόχρονα ήπιες αλλά σίγουρα ανεπιθύμητες παρενέργειες για τον πάσχοντα. Για τον λόγο αυτό μελετάται ευρέως ο ρόλος των μη φαρμακευτικών θεραπειών. Αυτές, εστιάζουν κυρίως στην απώλεια βάρους, τον περιορισμό του αλκοόλ, τη φυσική άσκηση και τη δίαιτα πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και φτωχή σε λιπαρά και αλάτι (μέχρι 2.4g ανά ημέρα) (1,2).
Τελευταίες οδηγίες από τον Καναδά και την Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία για την αντιμετώπιση της υπέρτασης περιλαμβάνουν και τη διαχείριση του στρες (21,22). Μέχρι στιγμής παρεμβάσεις μείωσης του στρες έχουν εξετασθεί κυρίως μεμονωμένα και είχαν θετικά αποτελέσματα ως προς τη μείωση της ΑΠ και του καρδιομεταβολικού κινδύνου. Οι παρεμβάσεις αυτές αφορούν τεχνικές όπως είναι η βιοανάδραση, η γιόγκα, ο υπερβατικός διαλογισμός, η αντίδραση χαλάρωσης, η νοερή απεικόνιση και η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία (23-47).
Το σημαντικότερο με τον παράγοντα στρες είναι ότι όχι μόνο έχει σχετισθεί με τα συχνότερα νοσήματα της σύγχρονης κοινωνίας, αλλά ότι αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση επικίνδυνων για την υγεία συμπεριφορών όπως είναι το κάπνισμα, η έλλειψη σωματικής άσκησης και η κακή διατροφή (48-57). Το στρες παρεμβαίνει επίσης στην συμμόρφωση των ατόμων σε μη φαρμακευτικά προγράμματα πρόληψης καρδιομεταβολικών νοσημάτων (58-60). Πλήθος ερευνών υποστηρίζει ότι παρεμβάσεις αλλαγής του τρόπου ζωής στις οποίες απουσιάζει η διαχείριση του στρες συνήθως αποτυγχάνουν (61-65).
Η μη φαρμακευτική προσέγγιση στην ήπια μορφής υπέρταση, αλλά και ο συνδυασμός φαρμάκων όπου αποτελεί απόλυτη ένδειξη και ολοκληρωμένων προγραμμάτων προαγωγής υγείας, μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και στο φορτίο νοσηρότητας και θνησιμότητας.
